Coğrafya

İl, deniz seviyesinden 1640 m yükseklikte kurulmuştur. Anadolu’nun İran’la bağlantısını sağlayan yolun üzerinde bulunması ile önemi artan ilin doğusunda İran, batısında Muş ve Erzurum, kuzeyinde Kars, güneyinde Van ve Bitlis ile kuzeydoğusunda Iğdır ili bulunmaktadır. Topraklarının \%46’sını dağlık alanlar, \%29’unu ovalar, \%18’ini platolar ve \%7’sini yaylalar oluşturmaktadır. İklimi kışları soğuk ve sert yazları kurak ve sıcaktır.

Ovalar

Ağrı ilinde ova ve düzlükler genel olarak faylar (kırıklar) ve dağlarla sınırlanmıştır ve bu nedenle yeterince geniş değillerdir. Çöküntü havzaları şeklinde olan bu ovalar toprak birikmesi ile oluşmuştur. Ağrı Ovası, Eleşkirt Ovası, Patnos Ovası, Doğubayazıt Ovası ve Tutak Ovası önde gelen ovalardır. Ağrı ekonomisinin başlıca gelir kaynağı olan tarım ve hayvancılık için büyük önem arz eden bu ovalarda yem bitkileri, tahıl ve şeker pancarı ekilmektedir. Ekim alanları dışında kalan düzlükler de mera olarak kullanılmaktadır.

Dağlar

Ağrı ilinin büyük bir kısmını oluşturan dağlar genellikle sıra dağlar şeklinde görülmektedir. İli kaplayan dağlar Alp-Himalaya volkanik dağ sisteminin devamı olarak, doğu-batı doğrultusunda ve iki kol halinde görülmektedir. Türkiye’nin ve Avrupa’nın en yüksek z irvesi olan Büyük Ağrı Dağı Doğubayazıt ilçesi sınırlarında olup 5.137 metre yüksekliğe sahiptir. Küçük Ağrı Dağı ise 3.896 metre yüksekliğe sahiptir. Bir kısmı Patnos ilçesi sınırlarında bulunan Süphan Dağı 4.049 metre yüksekliğe sahiptir. Ağrı iline bir dönem ismini de veren Kösedağ ise 3.340 metre yüksekliği ile önemli bir yere sahiptir. Doğubayazıt ile Çaldıran arasında yer alan Tendürek Dağı 3.533 metrelik en yüksek zirvesi yanında 3.000 metre yüksekliğindeki 400-500 metre çapında krater gölüne ev sahipliği yapmaktadır. Tendürek ayrıca Türkiye’nin en aktif yanardağı olarak bilinmektedir. Ağrı merkeze yaklaşık 18 km mesafede bulunan Bubi Dağı önemli yükseltilerden bir başkasıdır.

Akarsular

Ağrı ilinde yer alan en büyük akarsu Fırat Nehri’nin ana kollarından biri olan Murat Nehri’dir. Diyadin'den doğan akarsu Aladağ'dan ve Muratbaşı Dağı'ndan çıkan kolların birleşmesiyle oluşmaktadır. Murat Nehri Diyadin Ovası’ndan geçip Eleşkirt yöresinden gelen kolları aldıktan sonra güneybatıya doğru akarak Malazgirt Ovası'na ulaşmaktadır.

İçmeler ve Kaplıcalar

Ağrı ili termal kaynaklar ve şifalı sular yönünden zengindir. Özellikle Diyadin ilçesinde yer alan termal kaynakların sıcaklığı 75 dereceye kadar ulaşmaktadır. Yapılan analizlerde birçok hastalığa iyi geldiği kanıtlanan termal kaynaklar özel sektör ve kamu tarafından yapılan yatırımlarla halkın hizmetine sunulmuştur. Termal kaynaklardan ısıtmada da yararlanılmaktadır.

Bitki Örtüsü

Volkanik bir arazi oluşu, yağışların az, ısının çok düşük olması sebebiyle dağlar ve ovalar çıplaktır. Ormana sahip olmayan ilin tabii bitki örtüsü, genellikle yüksek plato stepleri görünümündeki bozkırlardır. Bozkırlar özellikle, Ağrı merkez, Eleşkirt ilçesi ve Yukarı Murat Irmağı civarında yoğunluk kazanır.