Gıda ve Tarım
Türkiye’nin Gıda ve Tarıma Dayalı Sanayi Merkezi Olma Yolunda Ağrı

İlde tarım arazilerinin alanı toplam yüzölçümün %31,7’sini oluşturmaktadır. Tarım arazilerinin yüzde 47,7’si sulanabilir olmasına rağmen, hâlihazırda bu arazilerin ancak yüzde 5’i sulanmaktadır. TRA2 Bölgesi’ndeki toplam tarım alanlarının % 44,45’ine karşılık gelen Ağrı ilinde tarım alanı 361.000 hektardır. Ağrı’da arazi kullanımında çayır ve meraların payı yüksektir. Bölgenin çayır ve mera alanının %36’lık kısmı Ağrı sınırları içerisindedir. Çayır ve mera alanları yüzde 48,8’lik oran ile Türkiye ortalamasının (yüzde 18,7) yaklaşık 2,5 katıdır. Bu durum mera hayvancılığının da yoğun bir şekilde yapılabilmesine imkân sağlamaktadır.

İlde ayrıca organik tarımda gelişme yolundadır. Ağrı İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden alınan verilere göre 314.401 dekar alanda organik tarım yapılmaktadır ve yılda 88.609 ton ürün elde edilmektedir. Bu ürünlerin sertifakalandırılıp organik ürün adı altında satılması ve sertifikalı tohumluk kullanımının yaygınlaştırılması hedeflenmektedir.

Tarım ve hayvancılığı geliştirmek için uygulanan arazi toplulaştırma ile Ağrı’da bugüne kadar 52 köy, 503.750 dekar toplulaştırılmış, 2012-2017 yılları arasında 1.660.833,77 TL zarar-ziyan ödemesi yapılmıştır. Arazi toplulaştırma projesi tamamlandığında 182.440 dekar alan sulamaya açılacaktır.

Ağrı gıda ve tarım alanında ve bu alana bağlı sanayide birçok güçlü yöne sahiptir. Bunlar sırasıyla;

• Genç nüfusun fazlalığı
• Mera ve çayır alanların fazlalığı
• Yüksek tarım ve hayvancılık potansiyeli
• Şeker pancarı tarımının yapılması
• Arıcılık kapasitesinin yüksek olması
• Organik tarıma uygun arazilerin bulunması
• Su potansiyelinin fazla olması
• Tıbbi ve aromatik (endemik) bitki zenginliği (kapari, kanola, gulik, çaşır)
• Doğal soğuk hava depoları olan mağaraların bulunması

Ayrıca Ağrı ili bu alanda birçok fırsatlara da sahiptir;

• Tarım alanlarının genişliği
• Sanayi ve ihracata uygun organik tarım potansiyelinin bulunması
• Tarıma dayalı sanayinin gelişme potansiyelinin bulunması
• Toprak reformu yasasının yapılması
• Kooperatiflerin kuruluş sürecinin kolaylaştırılması
• Bu kapsamda Ağrı ilinde yapılabilecek yatırımlar;

Buğdaygil Yem Bitkileri

Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü verilerine göre 2017 yılında Ağrı’da 352 bin büyükbaş ve 1,4 milyon küçükbaş hayvan bulunmaktadır. Yem bitkilerinin başlıca iki tüketim alanı olup özellikle uzun süren kış aylarında hayvanların kaba yem ihtiyacının giderilmesi için ve yem fabrikalarında kesif yem üretiminde hammadde olarak kullanılmaktadır. Ağrı’da hâlihazırda Doğubayazıt ilçesinde 1 adet yem fabrikası faaliyettedir. Ağrı’da üretilen yem bitkilerinin tamamı il içerisinde tüketilmekte olup il dışından yoğun bir şekilde hazır yem, yem bitkisi ve saman da getirilmektedir. İlin iklim koşulları ve büyük tek parça arazilerin bulunmaması yem bitkisi yetiştiriciliği için olumsuz olsa da genel olarak Ağrı’da yem bitkileri yetiştiriciliği uygun bir yatırım alanı olarak öne çıkmaktadır. Son yıllarda Patnos, Ağrı ve Eleşkirt Ovasının sulama altyapısına yapılan yatırımlar yem bitkisi üretiminde daha fazla verim alınmasını sağlamaktadır.

Tarım Makineleri İmalatı

İlde işlenebilir arazilerin %68’i tarla arazisi olup bu araziler yapısı gereği mekanizasyona uygundur. Özendirme önlemleri çerçevesinde %50’ye varan desteklerin olması çiftçileri tarım makinesi almaya sevk etmektedir. Bölge dışından gelen tarım aletlerinin bayiler aracılığıyla satılıyor olması ilde üretilecek ürünler için de yeterli bir talebin olduğuna işaret etmektedir. Nitekim ilde faaliyet gösteren 1 adet römork üreticisi yaklaşık 20 kişiye istihdam sağlamakta ve üretiminin büyük bir kısmını il içerisine pazarlamaktadır. İldeki tarım sektöründeki istihdamın toplam istihdam içindeki payının azalmasındaki sebeplerden biri de tarımsal makinelere yönelik destekleme programları ile tarımsal faaliyetlerde mekanizasyonun yaygınlaşması olarak yorumlanabilir. Bu durum sektöre ilişkin sosyal ve kültürel çevre faktörüne önemli bir artı katmakta iken bu alanda faaliyet gösteren işletmelere de bir Pazar yaratmaktadır.

Karma Yem Üretim Tesisi

Ülkemizde karma yem üretim kapasitesinde yaşanan büyük artışların yanında bölgemizde hayvancılık faaliyetlerinde işletmelerin en önemli girdisini oluşturan yem kullanımının artması sektörde pazarı genişletmiştir. Hayvancılıkta verimliliğin artırılması için yüksek verimli ırkların kullanılmasının yanı sıra hayvanların besin gereksinimi yeterli ve dengeli sağlanması gerekmektedir.

İlde 2 adet özel yem fabrikası olup bu firmalar büyükbaş, küçükbaş ve kanatlı hayvan yemi üretmektedir. Kanatlı hayvan yemi büyük ölçüde firmalara ait tavuk çiftliklerinde tüketilmektedir. Büyükbaş hayvan yemleri ise il içerisinde ağırlıklı olmakla birlikte komşu illere de satılmaktadır. Bölgedeki çiftçilerin kaliteli karma yem ihtiyacının büyük bir kısmı bölge dışından sağlanmaktadır. Ulaşım maliyetlerinin etkisiyle Bölge dışından getirilen yemin maliyeti bölgede üretilene oranla daha fazla olmaktadır.

Bölgenin zengin çayır ve mera varlığı ile birlikte yem bitkileri üretimine yatkın olması aynı zamanda sulanabilir arazilerinin fazlalığı hammadde temininde bir fırsat oluşturmaktadır.

Bugün bilinçli hayvancılık yapılan işletmelerde karma yem, hayvanların kış beslenme- sinde verimliliği güvence altına alan önemli bir uygulamadır. Son dönemde özellikle DAP kapsamında büyük ölçekli yatırım yapan hayvancılık işletmelerinde bu konuda farkındalığın arttığı ve silajlık yeme yöneldikleri gözlenmektedir.

Bölgemizde özellikle ağır geçen kış şartlarının etkisiyle yem kaynaklarının yetersizliği ve hayvanlardan istenilen verime ulaşılamaması bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Yeni kurulan modern işletmelerde hayvanlara herhangi bir katkısı olmayan saman ve kuru ot yerine karma yeme olan ilginin arttığı bilinmektedir.

İlde özellikle birincil tarım faaliyetleri ve tarıma dayalı sanayinin gelişmesine yönelik TKDK ve Tarım ve Orman Bakanlığı’nın geniş kapsamlı destek programları uygulanmaktadır.

Küp Şeker İmalatı

Ağrı’da faaliyet gösteren Ağrı Şeker Fabrikası küp şeker imalatı için gerekli olan hammadde temini konusunda önemli bir potansiyel teşkil etmektedir. İlde faaliyet gösteren iki adet küp şeker fabrikası hammaddesinin büyük bir kısmını Ağrı’dan karşılıyor olup ürünlerini il içerisinde pazarlamaktadır.

Üretim maliyetleri düşük olan küp şeker imalatı, ürün çeşitliliğinin arttırılması halinde (esmer şeker, ambalajlı şeker vb.) daha fazla kar etme imkânı sağlamaktadır. İlde tüketilen kesme şekerlerin büyük bir bölümü Erzurum ve Van illerinden gelmektedir.

Jeotermal Seracılık

Diyadin ilçemizde 1300 dekar alanda Jeotermal kaynakların kullanılarak Tarıma Dayalı İhtisas(Sera) Organize Sanayi Bölgesi kurulmuştur. Hâlihazırda 40 dekar alanda üretim yapılmaktadır. Seranın ısıtılması, yaklaşık 250 metre derinlikten çıkartılan 78 °C ısı ve 100 litre/saniye debiye sahip jeotermal su kaynağı ile yapılmaktadır.